De feestdagen staan voor velen in het teken van gezelligheid, samenzijn en tradities. Maar voor mensen met autisme kan deze periode eerder een bron van spanning en overprikkeling zijn. De veranderingen in routine, sociale verplichtingen en overvloed aan prikkels kunnen overweldigend zijn. In dit artikel duiken we dieper in de uitdagingen van Kerstmis en autisme en bieden we praktische tips om de feestdagen inclusiever en aangenamer te maken.
Kerstmis en autisme: hoe kan je bedragen aan een succesvol feest?
Sensorische prikkels: hoe maak je het beheersbaar?
Mensen met autisme kunnen gevoeliger zijn voor zintuiglijke prikkels. Kerstmis brengt vaak veel visuele, auditieve en zelfs geurprikkels met zich mee, zoals:
Fel knipperende lichtjes: overweeg om kerstverlichting te gebruiken met een constante lichtstand in plaats van knipperende patronen. Kies voor warme, gedempte kleuren die minder intens zijn.
Luide muziek: kerstmuziek op de achtergrond kan voor sommigen plezierig zijn, maar voor anderen overweldigend. Stem het volume af en kies rustgevende muziek, of zet het helemaal uit als dat meer rust biedt.
Drukke geuren: geurkaarsen of sterk gekruide gerechten kunnen sensorische overbelasting veroorzaken. Zorg voor voldoende ventilatie en wees alert voor reacties.
Structuur en voorbereiding: de kracht van voorspelbaarheid
Mensen met autisme voelen zich vaak het meest comfortabel in een gestructureerde omgeving. De feestdagen gooien routines echter vaak overhoop. Zo kun je structuur bieden:
Maak een visueel plan: gebruik pictogrammen of een kalender om te laten zien wat er gaat gebeuren. Dit kan van dag tot dag of zelfs per uur tijdens de festiviteiten zelf.
Houd vertrouwde routines aan: probeer dagelijkse gewoontes zoals eten en slapen zoveel mogelijk hetzelfde te houden, zelfs tijdens de feestdagen.
Bereid voor op verrassingen: als onverwachte veranderingen onvermijdelijk zijn, zoals een onverwachte gast, bespreek dit dan rustig vooraf en geef tijd om zich aan te passen.
Sociale verwachtingen: respecteer grenzen
Kerstfeesten zitten vaak vol sociale interacties. Voor veel mensen met autisme kan dit vermoeiend of ongemakkelijk zijn. Enkele tips:
Vrijheid om deel te nemen: sta toe dat iemand zich even terugtrekt uit de drukte zonder druk om sociaal te blijven.
Voorspel sociale regels: bespreek vooraf wat er kan gebeuren, zoals begroetingen, cadeautjes geven of tafelmanieren. Dit helpt verwachtingen te managen.
Begrijp non-verbale signalen: let op tekenen van overprikkeling of vermoeidheid, zoals stil worden, wiebelen of zich afsluiten. Geef de ruimte om de situatie even te verlaten.
Een rustige ruimte als toevluchtsoord
Drukke ruimtes en constante interacties kunnen vermoeiend zijn. Zorg voor een stille plek waar iemand zich kan terugtrekken als dat nodig is. Hoe creëer je zo'n ruimte?
Minimaliseer prikkels: vermijd harde geluiden, felle verlichting en te veel versieringen in deze ruimte.
Comfortabele omgeving: denk aan een zachte stoel, een deken of een bekend object dat geruststelling biedt.
Communiceer over beschikbaarheid: laat weten dat deze plek altijd beschikbaar is en dat het prima is om hier gebruik van te maken.
Inclusieve tradities en activiteiten
Veel traditionele kerstactiviteiten, zoals grote diners of uitbundige spelletjes, kunnen overweldigend zijn. Overweeg alternatieve activiteiten die meer aansluiten bij de behoeften van mensen met autisme:
Rustige creatieve activiteiten: denk aan knutselen, tekenen of eenvoudige puzzels. Dit kan ook een gezamenlijke activiteit zijn waarbij iedereen meedoet.
Bepaalde rollen tijdens het diner: sommige mensen vinden het fijn om een duidelijke taak te hebben, zoals het dekken van de tafel of het uitdelen van cadeaus. Dit geeft structuur en voorspelbaarheid.
Cadeaus zonder druk: cadeaus uitpakken kan een bron van spanning zijn. Laat mensen kiezen of en wanneer ze hun cadeaus willen openen.
Kerstversiering: minder is soms meer
Voor mensen met autisme kan een overdaad aan versieringen een bron van prikkels zijn. Kies bewust voor decoraties:
Beperk visuele overdaad: houd het bij een paar zorgvuldig gekozen decoraties. Een eenvoudig versierde kerstboom kan net zo feestelijk zijn.
Vermijd geluidseffecten: kerstdecoraties met bewegende onderdelen of geluiden kunnen afleidend of zelfs storend zijn.
Betrek hen bij het proces: vraag de persoon zelf wat ze prettig vinden qua versiering. Zo worden ze onderdeel van de ervaring.
Respecteer Eigenheid
Het allerbelangrijkste tijdens de feestdagen is respect. Iedereen beleeft Kerstmis op zijn eigen manier. Voor iemand met autisme kan dat betekenen dat ze feestdagen anders beleven dan de meerderheid. En dat is prima!
Geen verplichtingen: geef ruimte om “nee” te zeggen tegen activiteiten waar ze zich niet goed bij voelen.
Vier op maat: het is niet nodig om tradities tot in de puntjes te volgen. Kies samen welke aspecten van Kerstmis het meest waardevol zijn.
Luister actief: vraag hoe zij de feestdagen willen doorbrengen en wat hen helpt om zich prettig te voelen.
Conclusie
Kerstmis vieren met iemand met autisme vraagt om flexibiliteit, begrip en een bewuste aanpak. Door prikkels te minimaliseren, structuur te bieden en ruimte te geven voor eigenheid, kunnen de feestdagen voor iedereen een fijne ervaring worden. Laten we streven naar een Kerstmis waarin iedereen zich welkom en begrepen voelt, ongeacht hun unieke behoeften. Samen maken we de magie van Kerstmis toegankelijk voor iedereen!
Comments